6 października 2011 r. Komisja Europejska przyjęła projekt pakietu legislacyjnego dla Polityki Spójności na lata 2014-2020, który określa ramy prawne i strategiczne dla perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020 oraz zakres wsparcia, jaki będzie realizowany w przyszłej perspektywie. Koncentracja tematyczna została zdefiniowana poprzez 11 celów:
1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji oraz jego priorytety inwestycyjne.
2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych.
3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury.
4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach.
5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem.
6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów.
7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych.
8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników (oprócz działań systemowych).
9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem.
10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie.
11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej.
W związku z powyższym 15 stycznia 2013 r. Rada Ministrów przyjęła Założenia Umowy Partnerstwa, które stanowiły podstawę rozpoczęcia prac nad programami operacyjnymi na lata 2014-2020. Zgodnie z zapisami projektów aktów prawnych oraz dokumentów strategicznych przygotowane zostały Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020. Dokument został poddany szerokim konsultacjom społecznym. Następnie przygotowany został Projekt RPO – Lubuskie 2020.
Nie jest to jednak ostateczna wersja programu operacyjnego. Projekt może ewoluować w zależności od publikacji zmian w przedstawionym pakiecie legislacyjnym KE dla Polityki Spójności na lata 2014-2020, wyników przeprowadzanych konsultacji społecznych, ewaluacji ex ante, wyników postępowania w sprawie przygotowania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, a także publikacji innych dokumentów o charakterze programowym oraz prawnym.
Program będzie realizował cele województwa określone w zaktualizowanej 19 listopada 2012 r. Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020.
Celem głównym programu będzie długofalowy, inteligentny i zrównoważony rozwój oraz wzrost jakości życia mieszkańców województwa lubuskiego poprzez wykorzystanie i wzmocnienie potencjałów regionu i skoncentrowane niwelowanie barier rozwojowych.
Podstawę programowania działań w ramach regionalnego programu operacyjnego stanowiła diagnoza wyzwań, potrzeb i potencjałów obszarów/sektorów objętych RPO Lubuskie 2020.
Alokacja środków w ramach RPO Lubuskie 2020
Rozkład środków finansowych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020.
Podział alokacji w Programie wynika z analizy potrzeb i potencjałów regionu oraz uwzględnia cele określone w dokumentach strategicznych i programowych. Program został podzielony na osie priorytetowe w oparciu o które rozdysponowane zostały środki unijne.
Oś priorytetowa 1 – Gospodarka i innowacje
Alokacja: 28,5%, 186,2 mln euro (EFRR)
Cel główny: podniesienie poziomu innowacyjności i konkurencyjności regionu poprzez wsparcie działalności B+R oraz sektora MŚP.
Działania w ramach osi pierwszej skierowane są m.in. do przedsiębiorców, klastrów, instytucji otoczenia biznesu, jednostek badawczo-rozwojowych i uczelni wyższych. Mają one na celu wzmocnienie gospodarki regionalnej w oparciu o nowoczesne technologie i innowacyjne rozwiązania.
Oś priorytetowa 2 – Rozwój Cyfrowy
Alokacja: 4,5%, 29,4 mln euro (EFRR)
Cel główny: rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych i wzrost ich wykorzystania przez mieszkańców regionu.
Beneficjentami osi priorytetowej drugiej są m.in. przedsiębiorcy (wyłącznie w formule partnerstwa publiczno-prywatnego), jednostki samorządu terytorialnego, spółki prawa handlowego będące własnością JST, kościoły i związki wyznaniowe, uczelnie wyższe, jednostki naukowe itd. Działania w ramach osi zmierzają do rozwoju społeczeństwa informacyjnego.
Oś priorytetowa 3 – Gospodarka niskoemisyjna
Alokacja: 15%, 98 mln euro (EFRR)
Cel główny: przejście na gospodarkę niskoemisyjną poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i wzrost efektywności energetycznej.
Realizacja osi przyczyni się do wykorzystania lokalnych zasobów poprzez zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz umożliwienie ich przyłączenia do sieci energetycznych, co pozwoli na dywersyfikację źródeł oraz kierunków dostaw energii, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery oraz dalszy rozwój energetyki w kierunku zrównoważonym, zwiększającym bezpieczeństwo energetyczne regionu.
Oś priorytetowa 4 – Środowisko i kultura
Alokacja: 15%, 98 mln euro (EFRR)
Cel główny: poprawa stanu środowiska przyrodniczego oraz przeciwdziałanie zagrożeniom wynikającym ze zmian klimatu i ochrona dziedzictwa kulturowego
Działania podejmowane w ramach 4 OP będą miały na celu, ochronę środowiska poprzez zapewnienie funkcjonowania podstawowej infrastruktury wodnokanalizacyjnej, co w perspektywie, przyczyni się do poprawy jego stanu. Dodatkowo działania w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom (w tym wynikającym ze zmian klimatu), mają wpływ nie tylko na bezpieczeństwo regionu, ale również na stan środowiska.
Oś priorytetowa 5. – Transport
Alokacja: 24%, 156,8 mln euro (EFRR)
Cel główny: wzrost atrakcyjności inwestycyjnej województwa lubuskiego poprzez poprawę przepustowości i sprawności infrastruktury transportowej w regionie.
Inwestycje w infrastrukturę transportową mają krytyczne znaczenia dla wielu aspektów funkcjonowania regionu. Zadania podejmowane w tym obszarze przyczyniają się do podniesienia atrakcyjności gospodarczej i turystycznej regionu, poprzez włączenie do sieci transportowej TEN-T, zapewniają międzyregionalną dostępność transportową, a także spójność wewnętrzną regionu. Rozwój połączeń drogowych i kolejowych w województwie lubuskim przyczyni się przede wszystkim do jego rozwoju gospodarczego, co będzie miało przełożenie na powstawanie nowych miejsc pracy i polepszanie się warunków życia mieszkańców.
Oś Priorytetowa 6. – Regionalny rynek pracy.
Alokacja: 38%, 96 mln euro (EFS)
Cel główny: podniesienie poziomu aktywności zawodowej mieszkańców regionu oraz adaptacyjności przedsiębiorstw i pracowników do zmian zachodzących w gospodarce.
Warunkiem niezbędnym dla poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej regionu jest podniesienie jakości obecnych i przyszłych kadr gospodarki: pracowników przedsiębiorstw i osób pozostających bez zatrudnienia. Dzięki temu wzrastać będzie konkurencyjność przedsiębiorstw działających w regionie oraz wzrosną szanse zdobycia zatrudnienia. Aby osiągnąć te cele, wsparcie realizowane będzie w kierunkach zapewniających rozwój województwa, jak również eliminowane będą bariery ograniczające aktywność na rynku pracy. Priorytetowo traktowane będą: praktyczne formy wsparcia, automatycznie dające – oprócz umiejętności – doświadczenie w pracy zawodowej; popytowy system udzielania pomocy pozwalający na trafniejszy dobór form wsparcia, zgodny z potrzebami rynku pracy oraz jak najszersza współpraca międzysektorowa zapewniająca szeroką gamę rozwiązań sytuacji problemowych.
Oś Priorytetowa 7. – Równowaga społeczna
Alokacja: 22%, 55,6 mln euro (EFS)
Cel główny: zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego i niwelowanie dysproporcji społecznych.
Włączenie społeczne i zwalczanie ubóstwa jest jednym z głównych celów polityki wspólnotowej, krajowej i regionalnej. Obszary wykluczenia społecznego stanowią poważną barierę w rozwoju gospodarczym i społecznym, a województwo lubuskie znajduje się w czołówce regionów zagrożonych ubóstwem. Stan ten jest poważnym wyzwaniem dla regionu i wymaga podjęcia szeregu skoordynowanych działań zmierzających do ograniczenia sfery ubóstwa, takich jak: aktywna integracja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, wsparcie dla sektora ekonomii społecznej, zwiększenie dostępności do usług społecznych, budowanie partnerstw międzysektorowych nakierowanych na aktywizację zawodową i społeczną osób będących w trudnej sytuacji życiowej. W ramarach tego priorytetu realizowane będą projekty mające na celu Upowszechnienie aktywizacji zawodowej, społecznej, zdrowotnej i edukacyjnej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, Zwiększenie dostępności usług społecznych, Wzrost aktywności społeczności lokalnych w obszarze przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
Oś priorytetowa 8. – Nowoczesna edukacja
Alokacja: 26%, 65,7 mln euro (EFS)
Cel główny: upowszechnienie edukacji na każdym etapie kształcenia oraz dostosowanie systemu nauczania do potrzeb regionalnego rynku pracy.
Działania w ramach tej osi mają na celu dostosowanie form i metod nauczania do potrzeb rynku pracy, zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji oraz dostosowanie systemu kształcenia do zindywidualizowanych potrzeb uczniów, wzmocnienie potencjału, atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe uwzględniające potrzeby rynku pracy, upowszechnienie i promocję kształcenia ustawicznego osób dorosłych.
Oś priorytetowa 9. – Infrastruktura społeczna
Alokacja: 13%, 84,9 mln euro (EFRR)
Cel główny: wzrost dostępności i poprawa jakości usług społecznych, zdrowotnych i edukacyjnych w regionie.
Oś priorytetowa 10. – Pomoc techniczna
Alokacja: 14%, 35,3 mln euro (EFS)
Na obecnym etapie prac system instytucjonalny nie zakłada udziału, innych niż UMWL, jednostek we wdrażaniu Programu. Sytuacja ta jednak może ulec zmianie.
Projekt Programu wstępnie zawiera system wskaźników realizacji wsparcia. Zapisy w tym obszarze mogą jednak ulec zmianie. Aktualnie odbywają się warsztaty dotyczące przygotowania zestawu wskaźników dla programów operacyjnych i ich przebieg może mieć wpływ na zawartość Programu.
Dodatkowo, w najbliższym czasie dokument zostanie przekazany do korekty językowej i gramatycznej.
Projekt Programu stanowi podstawę do rozpoczęcia kolejnego etapu prac nad przygotowanie RPO Lubuskie 2020, w tym również drugiego etapu konsultacji społecznych, które umożliwiają podjęcie dalszej dyskusji nad kształtem Programu i sposobu realizacji celów zawartych w zaktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego oraz wydatkowania funduszy w perspektywie lat 2014-2020. Umożliwia również rozpoczęcie konsultacji z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego w zakresie realizacji polityk sektorowych kraju oraz wypełnienia zobowiązań wynikających z wytycznych i oczekiwań KE.
